«شاهدان شهادت» پژوهشی جامع درباره بازماندگان شهدا

واژه شهید در چند آیه از قرآن به معنای شاهد و گواه به کار برده شده است بنابراین شهدا، شاهدند. در ارتباط با شاهد بودن شهدا، تعبیرهای مختلفی وجود دارد. برای نمونه بعضی از مفسران بر این باورند که شهدا از آن جهت به این نام خوانده شده اند که جان خود را از روی علم و شهود، در میدان جنگ و جهاد نثار کرده اند. در برخی تفاسیر هم آمده که خداوند شهدا را بر گناهان مردم شاهد قرار داده است و به نظر می رسد نویسنده براساس این تعریف ها عنوان «شاهدان شهادت» را برای شهیدان برگزیده است.

کتاب از 9 فصل تشکیل شده است. از فصل نخست که همانا تعریف مفاهیم و واژگان است بگذریم، فصل دوم به «شهادت در قرون نخستین تاریخ اسلام» اختصاص یافته است. نویسنده در این فصل با تقسیم بندی تاریخی، موضوع را در 3 دوره «عهد رسول اکرم (ص)»، «عصر خلفای راشدین» و «صلح امام حسن (ع) تا شروع غیبت کبری» مورد بررسی قرار داده است.

فصل سوم، «شهید و شهادت از دیدگاه قرآن» نام دارد و در فصل چهارم به « نحوه برخورد بازماندگان شهدا با شهادت عزیزانشان» اشاره شده است.

به طورکلی برای عزاداری حدودی تعریف شده که معصومین (علیهم السلام) بازماندگان را در افراط و تفریط در عزاداری نهی می کنند. بر همین اساس فصل پنجم کتاب به موضوع « وظایف بازماندگان شهدا از نظر معصومین (س)» بررسی شده است.

فصل ششم کتاب به «سیره رسول اکرم (ص) در توجه به بازماندگان شهدا» اختصاص دارد. در صفحه 145 و 146کتاب آمده است: «شیوه رسول اکرم (ص) در برخورد با بازماندگان به گونه ای بود که باعث عزت نفس و تثبیت آن در کودکان و دیگر وابستگان شهید می شد.

تاکید بر زنده بودن شهید و برخوردار و متنعم بودنش در پیشگاه خداوند و به طور کلی بیان مقامات معنوی او از جمله مطالب و مواردی بود که می توانست علاوه بر تسلی خاطر خانواده ها، باعث تقویت عواطف آنان را فراهم آورد به گونه ای که بتوانند در جامعه سربلند و مغرور زندگی کنند. بدیهی است این غرور، غرور مثبتی بود که در وابستگان شهید به ویژه فرزندان شهدا باعث ایجاد حس افتخار می شد.

تاکید حضرات معصومین (ع) بر تقویت ایدئولوژیک و بینشی بازماندگان شهدا موضوع بسیار قابل توجهی است. تنها در صورت تثبیت چنین بینش و باوری بود که جامعه گرفتار بحران ها و تلاطم های روحی و عقیدتی نمی شد.»

فصل هفتم کتاب، «حاکمیت های پس از پیامبر (ص) و نحوه برخورد با بازماندگان شهدا» و فصل هشتم « ائمه طاهرین (ع) و بازماندگان شهدا» نام گرفته اند. فصل نهم نیز به موضوع «نقش حکومت و رهبری در تامین حقوق ایتام» اختصاص یافته است.

کتاب «شاهدان شهادت» سال 1378 توسط نشر شاهد در 262 صفحه به چاپ رسیده است.

علاقه مندان به مطالعه این اثر ارزشمند می توانند به کتابخانه تخصصی ایثار و شهادت واقع در معاونت فرهنگی بنیاد شهید و امور ایثارگران به نشانی تهران، خیابان آیت الله طالقانی، خیابان ملک الشعرای بهار مراجعه فرمایند.