اهمیت توجه به رویکرد فکری و اجتماعی راویان در برخورد با فرهنگ ایثار و شهادت
رابطه و
نسبت موجود بین تاریخ شفاهی و زمینه‌های فرهنگی و اجتماعی، موضوعی روشن و غیرقابل
انکار است.
انقلاب‌ها و جنگ‌ها به ظاهر پدیده‌های سیاسی و نظامی هستند، اما به شدت متأثر از محرک‌های اجتماعی و فرهنگی‌اند و اساساً خالقان این‌گونه حوادث رویکردهای اجتماعی و فرهنگی خاصی دارند. در عین‌حال، نمی‌توان رویکرد همه‌ی حاضران در یک انقلاب یا یک جنگ را یکسان دانست، هرچند به ظاهر اقدامی مشترک انجام می‌دهند یا هدفی واحد دارند.
این وضعیت آن‌گاه که آحاد جامعه مجبور می‌شوند هزینه‌های مادی و جانی هنگفت بپردازند، ابعادی گسترده و حتی پیچیده به خود می‌گیرد و نمی‌توان بدون توجه به نگاه و ذهنیت مردمی که در این حوادث حضور داشته‌اند، وقایع تاریخی و پدیده‌های سیاسی و نظامی را شناخت.
بدیهی است ایثار و شهادت مفهوم کلی‌اند که معانی و مصادیق متعددی می‌یابند و گاهی به دلیل سنت‌های فکری متفاوت، متضاد هم هستند؛ مثلاً نگرش فردی مسیحی به مفهوم ایثار و شهادت با نگرش مسلمان شیعه یا چریک مارکسیست اساساً متضاد است، حتی گاهی نگرش ساکنان یک منطقه با ساکنان منطقه‌ای دیگر به پدیده‌ای واحد، با هم متفاوت است و همین امر موجب می‌شود تا نوع رفتار این افراد با هم یکسان نباشد (با فرض اینکه نتایج یکی باشد).
بنابراین، فعالان وقایع‌نگاری معاصر باید به این امر توجه ویژه داشته باشند. زیرا ضروری است که محقق تاریخ شفاهی در این زمینه اطلاعات و اشراف مناسبی برخوردار باشد تا بتواند در طراحی پرسش‌ها و فعال‌سازی ذهن راوی و کشف حقایق و رفع ابهام‌ها بهتر ودقیق‌تر عمل کند.
کلیدواژه‌ها: انقلاب، شهادت، ایدئولوژی، تاریخ شفاهی
پژوهشگر: حمید قزوینیدریافت متن کامل مقاله
