دولت شهید باهنر
يکشنبه, ۰۷ شهريور ۱۳۹۵ ساعت ۱۱:۴۰
نوید شاهد: با بركناری بنیصدر در سال 1360، یكی از مهمترین اقدامات لازم، برگزاریانتخابات جدید ریاست جمهوری بود. طبعاً این بار باید كسی انتخابمیشد كه با سایر ارگانها هماهنگی داشته باشد وگرنه همان داستان، مجدداً تكرار میشد.
دولت شهید باهنر
* * * * * * *
انتخاب رجایی به ریاست جمهوری (فصل جدید حیاتجمهوری اسلامی)
با بركناری بنیصدر در سال 1360، یكی از مهمترین اقدامات لازم، برگزاریانتخابات جدید ریاست جمهوری بود. طبعاً این بار باید كسی انتخابمیشد كه با سایر ارگانها هماهنگی داشته باشد وگرنه همان داستان، مجدداً تكرار میشد.
دكتر باهنر در مورد خصوصیات رئیس جمهور می گفت:
«رئیسجمهور كشور ما باید مكتبی، در خط امام، هوادار برایاسلام، طرفدار مستضعفین و از متن تودهها باشد. بهعلاوه اینكه قدرت طلب و خودكامه و خودرأی نشود و بتواند با نهادهایجوشیده از متن انقلاب هماهنگ باشد و ضمناً هماهنگكنندهباشد نه اختلاف انداز.»
كسی هم كه از نظر حزب جمهوری اسلامی دارای این خصوصیات بهحساب میآمد، محمدعلی رجایی بود كه از طرف حزب جمهوریاسلامی كاندیدا شد. البته به گفتة شهید باهنر از آن جایی كه احتمالوقوع حوادثی وجود داشت، تعداد چهارتن از طرف حزب جمهوریاسلامی كاندیدا شدند، تا صحنة انتخابات در صورت بروز حوادث غیرمترقبه از كاندیدای مورد نظر حزب جمهوری اسلامی خالی نباشد. رجایی در ضمن، مورد تأیید سایر گروههای همسو با حزب جمهوریاسلامی نیز بود و رقیب جدی نیز نداشت.
بدین ترتیب، در 2 مرداد 1360 انتخابات دوم ریاست جمهوری باحضور چهار كاندیدا رجایی، پرورش، شیبانی و عسگر اولادی برگزارشد.
همانطور كه انتظار میرفت، محمدعلی رجایی با اكثریت قاطع آراء به ریاست جمهوری برگزیده و فصل تازهای از تاریخ جمهوری اسلامیایران آغاز شد.
انتخاب دكتر باهنر به سمت نخستوزیر
یكی از دلائل منازعات در دورة ریاست جمهوری بنیصدر، اختلاف نظر بین رئیسجمهور و نخستوزیر بود. بنیصدر با رجاییهمكاری نمیكرد، زیرا رجایی از طرف حزب جمهوری اسلامی كاندیداشده بود. اختلاف رئیس جمهور و نخستوزیر انعكاس عدم هماهنگیبین رئیسجمهور و مجلس بود. مجلسی كه اكثر كرسیهایش را افرادی ازحزب جمهوری اسلامی در اختیار گرفته بودند، در حالی كه دولت در اختیار جناح بنیصدر قرار داشت.
رجایی با حمایت حزب جمهوری اسلامی به ریاست جمهوریانتخاب شد و با انتخاب وی زمینه برای هماهنگی بین رئیسجمهور ونخستوزیر فراهم آمد. به عبارت دیگر رئیسجمهور منتخب و مجلسمیتوانستند با اشتراك نظر، یك فرد را به عنوان نخستوزیر برگزینند.
به علاوه در شرایطی كه منازعات داخلی تشدید شده و كشور نیزدرگیر جنگ تحمیلی بود، حزب جمهوری اسلامی امیدوار بود با ایجادهماهنگی بین قوة مجریه و قوة مقننه از یك طرف و اركان قوة مجریه یعنی ریاست جمهوری و نخستوزیری از طرف دیگر، اوضاع راآرام كند یعنی گزینهای را بیابند كه با رجایی هماهنگ باشد.
بهعلاوه، رجایی خود را مقلد امام میدانست و با روحانیت، روابطحسنه داشت، لذا لازم بود شخصی را انتخاب كند كه ویژگیهای موردنظر را داشته باشد.
رجایی دربارة ویژگیهای نخستوزیر گفته بود:
«نخستوزیر باید كسی باشد كه فرهنگ این انقلاب را درك كردهباشد و بداند كه بار اصلی انقلاب را چه قشری از جامعه بر دوشدارند و چه آرمانهایی دارند و به دنبال چه مسائلی هستند.ویژگی دیگر نخستوزیر باید این باشد كه در میان مردم شناختهشده باشد و من سعی كردهام كسی را انتخاب كنم كه در بین مردمباشد و مردم او را بشناسند و سابقة مبارزة او به سالهای1342 برگردد.»
این شخص، دكتر باهنر، دبیر كل حزب جمهوری اسلامی بود. انتخابوی به عنوان نخستوزیر، نشان داد كه رئیسجمهور با حزب جمهوریاسلامی هماهنگی كامل دارد. بدین ترتیب شهید رجایی یار دیرین خود، دكتر باهنر را در تاریخ 13/5/1360 به مجلس معرفی كرد.
در جلسه یكصد و نودم مجلس، نامه رجایی به مجلس مبنی برمعرفی باهنر به عنوان نخستوزیر قرائت شد. متن نامة رئیس جمهوربدین شرح بود:
«بسم الله الرحمن الرحیم
ریاست محترم مجلس شورای اسلامی
بر اساس اصل 124 قانون اساسی برادر مجاهد و دانشمندمتعهد محمدجواد باهنر را به عنوان نخستوزیر معرفیمینماید. امید است با شناختی كه اكثراً از ایشان داریم و باتوجه به كاراییهایی كه در انجام وظیفة محوله در سمتهاییاز قبیل وزارت آموزش و پرورش از خود نشان دادهاند مورد تأیید اكثریت قاطع نمایندگان محترم قرار گیرند.
رئیسجمهور ـ محمدعلی رجائی ـ 12/5/1360»
پس از خواندن نامة رئیس جمهور، رئیس مجلس گفت:
«آییننامهی داخلی صراحت دارد كه نامة رئیسجمهور درمجلس قرائت میشود و بحثی روی آن انجام نخواهد گرفت وجلسة بعد كه فردا خواهد بود؛ بدون بحث، با رأی مخفینسبت به نخستوزیر جدید رأیگیری به عمل خواهد آمد و در بین این دو جلسه، مجلس میتواند برای مشورتهایخصوصی نمایندگان، یك جلسة غیر رسمی غیر علنی نیزداشته باشد.»
رئیس مجلس افزود: «در دستور فردا فقط رأیگیری در مورداظهار تمایل مجلس نسبت به آقای دكتر باهنر انجام خواهدشد.»
در جلسة یكصد و نود و یكم در تاریخ 14/5/1360 در موردنخستوزیری دكتر باهنر رأیگیری به عمل آمد كه از مجموع 168 رأی130 رأی مثبت را به خود اختصاص داد. 14 نفر رأی مخالف و 24 نفررأی ممتنع دادند.
باهنر یك هفته بعد، در تاریخ 22 مرداد 1360 طی نامهای وزرایخود را به مجلس معرفی كرد. متن نامه به این شرح است:
«بسمه تعالی
ریاست محترم مجلس شورای اسلامی
در اجرای اصل 133 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران،بدین وسیله صورت اسامی وزرای دولت خود را كه به تصویببرادرمان محمدعلی رجایی رئیس جمهور اسلامی ایران رسیدهاست تقدیم مینماید. امیدوارم این هیأت، كه نمونهای از كلكابینة 36 میلیونی امت انقلابی ایران میباشد، با كسب رأیاعتماد از آن مجلس محترم بتواند گامهای مؤثری در جهترضایت خدا و خواست امام و مصلحت امت بردارد.
محمدجواد باهنر ـ نخستوزیر جمهوری اسلامی ایران.»
در معرفی اعضای كابینه به رئیسجمهور، نامهای است كه عین هماننامه به موافقت ایشان رسیده است كه به شرح زیر میخوانیم:
«بسم الله الرحمن الرحیم
برادر محمدعلی رجایی، رئیس جمهوری اسلامی ایران
با توجه به بررسیهایی كه به عمل آمد، ضمن رعایت جوانبامر، برادران نامبردة ذیل به عنوان اعضای هیأت دولتپیشنهاد میشوند.
امید است بر اساس صلاحیت و تعهد اسلامی و تجربه و كارآییكه در آنها سراغ داریم، عناصری صالح برای تشكیل دولتمكتبی و پرتوان در حل مشكلات و سازندگیهای ضروری درنظام مطلوب جمهوری اسلامی باشند.
1ـ برادر علی اكبر پرورش (وزیر آموزش و پرورش)
2ـ حضرت حجت الاسلام مهدوی كنی(وزیر كشور)
3ـ دكتر محمد نجفی (وزیر فرهنگ و آموزش عالی))
4ـ مهندس بهزاد نبوی (وزیر مشاور در امور اجرایی)
5ـ مهندس محمد غرضی (وزیر نفت)
6ـ دكتر حسین نمازی (وزیر امور اقتصادی و دارایی)
7ـ سرهنگ سید موسی نامجو (وزیر دفاع)
8ـ مهندس محمدشهاب گنابادی (وزیر مسكن و شهرسازی)
9ـ سیدمحمد اصغری (وزیر دادگستری)
10ـ مهندس میرحسین موسوی خامنه (وزیر امور خارجه)
11ـ مهندس حسین موسویان (وزیر مشاور و سرپرست صنایعفولاد)
12ـ برادر مهندس مصطفی هاشمی (وزیر صنایع و معادن)
13ـ مهندس سید حسین تاچگران (وزیر راه و ترابری)
14ـ دكتر هادی منافی (وزیر بهداشت)
15ـ عبدالمجید معادیخواه (وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی)
16ـ مهندس منصور شهیدی (وزیر نیرو)
17ـ مهندس مرتضی نبوی (وزیر پست و تلگراف و تلفن)
18ـ دكتر محمود روحانی (وزیر مشاور و رئیس سازمانبهزیستی)
19ـ حبیبالله عسگر اولادی مسلمان (وزیر بازرگانی)
20ـ دكتر محمدتقی بانكی (وزیر مشاور و رئیس سازمان برنامهو بودجه)
21ـ محمدسلامتی (وزیر كشاورزی)
22ـ محمد میرمحمد صادقی (وزیر كار)
محمدجواد باهنر ـ نخست وزیر جمهوری اسلامی ایران»
دكتر باهنر، بعد از معرفی كابینة خود، در مجلس سخنرانی كرد وطی آن مواضع خود را در مورد مسائل مختلف بیان نمود. بخشهای مهمسخنرانی وی بدین قرار است:
«ما بهحق، دولت را برخاسته از بطن مردم و تبلور حاكمیتجریانهایی میدانیم كه توانستهاند قدرت و موقعیت بیشتریرا در جریان انقلاب بهدست آورند. امروز ما در شرایطی هستیمكه خطوط كاملاً مشخص شده، كلیة جناحها، چهرهها،گروهها، ماهیت خودشان، وابستگیهای خودشان و هویتخودشان را برملا كردهاند. تا آن زمان كه هنوز بستر انقلابیمانآمیزهای بود از طیفی گسترده كه در آن جناحهای گوناگونیحضور داشتند، كسانی كه خود را متولی انقلاب میپنداشتند،فقط بدان دلیلی كه در گرماگرم اوج انقلاب و درگیری تودههایمسلمان بهپاخاسته به رهبری امام امت، اعلامیهای داده بودند یاتلگراف تأییدی كرده بودند یا بعد از آن كه اعلام راهپیمایی ازطرف بطن انقلاب و بستر انقلاب صادر شده بود و آنها همبرای این كه از كاروان عقب نمانند، با دادن اطلاعیهای خود را شریك این قافله توفنده میپنداشتند.
آنها كه نمیتوانستند بپذیرند كه این چنین انقلابی و با اینچنین محتوایی و با این چنین آهنگی میتواند پیروز شود، اماپیروز شد و اینها ناگهان سر در آوردند و همه خود را در طیفانقلاب شریك دانستند، از تصرف اماكن و گرفتن سلاحها،انتشار روزنامهها و بیانیهها، حضور در كابینه و گرفتن سربندهایقدرت و انواع و اقسام دخالتها به عنوان متولیان دیرپایی كهگویی آنها وارث حركت هستند.»
شهید باهنر ابراز عقیده كرد:
«دادن پستها و مهلت دادن به جناحهای لیبرال و ملیگرا بهتربود تا چهرة آنها بر ملا شود، زیرا اگر در حاشیة قدرت،مظلوم نمایی میكردند یا اگر چنانچه تمام این جناحها از روزاول در انزوا بودند، آنها با كوله باری از توقع و شعار، خودشانرا به عنوان كسانی كه خیلی بهتر و بیشتر میتوانند این انقلابرا اداره كنند و راه را ادامه بدهند، با چهرههایی نیمه معصوم درپشت پرده ذخیره میماندند.»
شهید باهنر گفت:
«با كمك مردم، بتدریج گروهكها كنار رفتند و انقلاب بهمتولیان آن رسید.»
در جلسه 199 مجلس در مورخة 26/5/1360 مجلس به همة وزیران، غیر از یك نفر، رأی اعتماد داد.
شهید باهنر به همراه وزرای كابینه با امام خمینی دیدار كرد. سپس درگفتوگویی پیرامون مسائل مطرح شده در این دیدار گفت:
«این دیدار بسیار فرصت جالبی بود. ما بهرة فراوان از محضرامام بردیم و ایشان از جنبة معنوی و روحانی، رهنمودهاییارائه فرمودند. امام فرمودند: من افرادی را میبینم به عنواناعضای كابینه كه برخاسته از تودة مردم هستند و چهرههاینورانی در برابر خودم میبینم. كسانی كه مورد اعتماد نمایندگانمردم در مجلس بودند و مردم انتظاراتی دارند و ما باید واردعمل شویم و اكنون نوبت عمل و خدمت است و مخصوصاًبرای حمایت از مستضعفین. امام تأكید فراوان داشتند كهفراموش نكنید كه رسالت شما، رسالت اسلام و حمایت ازمستضعفین است. هرچند مردمی كه بیش از اندازه فداكاریكردند، خودشان اهل توقع نیستند، ولی این وظیفة ماست كهبتوانیم دین خودمان را نسبت به آنها ادا كنیم...در هر حال ما ازاین جلسه توانستیم در آغاز كار هیأت دولت بهرة معنویفراوانی ببریم و در محضر امام ارشاد شدیم و این دیدار، توشةگرانبهایی بود برای راهی كه در پیش داریم.»
برنامة دولت دكتر باهنر
عمر كابینة دكتر باهنر فقط 12 روز بود. این كابینه در واقع فقط توانست یك جلسة كاری را برگزار كند و موفق به آغاز مدیریت اجراییكشور نشد؛ به همین جهت تنها اثر باقی مانده از او، برنامة دولت است.
دكتر باهنر در مقدمة برنامه خود، ضمن بیان آرمان عقیدتی، دینی ومذهبی بر پیروی از ولایت فقیه و اطاعت از رهبری امام خمینی وهمچنین بر ویژگی ضد استكباری خود تأكید كرده بود.
این اولین برنامة ارائه شده در زمینة فرهنگی بود و جنبة عقیدتی و فرهنگی كابینه را نیز نشان میداد، این كابینه همچنین بررویكرد جهادگرایانه و مبارزهطلبانة خود تأكید ورزیده بود.
از طرف دیگر، در حالیكه بنیصدر با نهادهای انقلاب روابط خوبینداشت، دولت جدید هماهنگی با نهادها و بنیادهای انقلابی را جزءبرنامههای خود اعلام كرد.
این برنامه ضمن تأكید بر حمایت از نهضتهای آزادیبخش، خود راموظف به تلاش برای تحقق پیروزی مستضعفین بر مستكبرین میدانستو به عنوان نمونه در فروش نفت تأكید داشت كه اولویت فروش بهكشورهای جهان سوم و ملل مستضعف است. این دولت با تأكید بر لقب«شیطان بزرگ» برای آمریكا، این كشور را بزرگترین دشمن خود معرفیكرده بود.
متن كامل برنامه دولت شهید باهنر، چنین بود:
«بسمالله الرحمن الرحیم ـ برنامة دومین دولت جمهوریاسلامی ایران
فصل اول مقدمه:
اللهم انا نرغب الیك فی دوله كریمه، تعز بها الاسلام و اهله، وتذل بها النفاق و اهله، و تجعلنا فیها من الدعاه الی طاعتك، والقاده الی سبیلك، و ترزقنا بها كرامه الدنیا و الآخره
ترجمه: «خدایا، از تو حكمت پر ارج و كرامتی را آرزو میكنم كهبا آن اسلام و مسلمین را بلندمرتبه و متعالی و نفاق و منافقین رازبون و حقیر گردانی، ما را در چنان جامعهای از كسانی قرار دهیكه انسانها را به سوی تو و اطاعت از تو و اجرای قوانین تومیخوانند و برای تلاش و جهاد در راه تو ایستادهاند و پیشروانراههای آیندهاند. خدایا، از تو میخواهم بدینگونه كرامت وعزت راستین دنیا و آخرت را به ما عطا فرمایی.» اینك كهوجدان بیدار ملت ما به پیروی از ولایت فقیه و رهبری مرجععالیقدر تقلید، حضرت امام خمینی، استكبار جهانی آمریكا واذنابش را در هم شكسته است و میرود كه با امام از مكتبحیات بخش و جاودانی اسلام با تلاشی پیگیر و ثمربخش،حاكمیت مستضعفین را تحقق بخشد، دومین دولت جمهوریاسلامی ایران در آستانة تشكیل است. این دولت در زمانیتشكیل میشود كه انقلاب عظیم ما با باروری از خون شهداءهمچنان در راه استقلال، آزادی، حكومت اسلامی به پیشمیرود و رهبری آگاهانة امام در مراحل حساس و خطیرباعث در هم كوبیدن تمام محاسبات و مناسبات امپریالیستی و صهیونیستی گردیده است كه رهبری امام و فداكاری امت، خودسر فصل جدیدی در تاریخ انقلابات جهان خواهد بود.
این دولت، با توجه به حكومت در اسلام كه برخاسته از موضعطبقاتی و سلطهگری فردی یا گروهی نیست، بلكه تبلور آرمانامتی است كه به خود سازمان میدهد تا در روند تحول فكری وعقیدتی، راه خود را به سوی هدف نهایی (حركت به سوی الله)بگشاید، برنامههای كلی خود را به شرح زیر اعلام میدارد:
1ـ در زمینههای فرهنگی:
ملت ما در جریان تكامل انقلابی خود، از غبارها و زنگارهایطاغوتی زدوده شده و از آمیزههای فكر بیگانه، خود را پاكنموده و به مواضع فكری و جهانبینی اصیل اسلامی بازگشتنموده است و اكنون بر آن است كه با موازین اسلامی، جامعة نمونه خود را بنا كند، لذا بر چنین پایهای رسالت دومین دولتجمهوری اسلامی این است كه زمینههای اعتقادی نهضت راعینیت بخشد و شرایطی را بهوجود آورد كه در آن انسان باارزشهای والا و جهان شمول اسلامی پرورش یابد.
2ـ در زمینههای اقتصادی:
در تحكیم بنیادهای اقتصادی، اصل، رفع نیازهای انسان درجریان رشد و تكامل اوست، نه همچون دیگر دولتهاینظامی اقتصادی، تمركز و تكاثر ثروت و سودجویی.
با این دیدگاه، برنامة اقتصادی دولت، فراهم كردن زمینة مناسب برای بروز خلاقیتهای امت بهپاخاستة ایران درجهت رفع كامل وابستگی است.
3ـ در زمینههای خدماتی:
دولت سعی خواهد كرد كه زمینة لازم برای رفع تبعیضاتناروا و ایجاد امكانات عادلانه در مسائل مربوط به خدمات رابرای همة مردم، مخصوصاً طبقة مستضعف جامعه فراهمسازد.
4ـ در زمینههای سیاسی:
این دولت، با رسالت مكتبی، یعنی جهاد در راه خدا و مبارزه درراه گسترش حاكمیت قانون خدا را در جهان عهدهدار خواهد بودو روابط داخلی و خارجی خود را بر این اساس تنظیم خواهدنمود.
به طور خلاصه: برنامة دولت، حركتی است برای پیروزیمستضعفین بر مستكبرین و تضمینگر نفی هر گونه استبدادفكری و اجتماعی و انحصار اقتصادی میباشد و با نهادها وبنیادهای انقلابی كه خود پایة تشكیل جامعه به مفهوم امتاست، بر اساس مكتب، ارتباط مستمر و هماهنگ خواهد شد.
این دولت با تكیه بر اصول فوق، با تمام توان تكیه خواهد كردكه خط امام در جامعه را بیش از پیش عینیت ببخشد و در نتیجهمستضعفین جهان امیدواریشان به تحقق نهایی آرمانشانبیشتر گردد.
در این راه، دولت از همة امكانات موجود استفاده خواهد كردو به یاری خدای بزرگ و كمك رهبر و مردم و مجلس، ایمانكامل دارد و امید است بتواند آن همه خواست و آرزوهایبرآورده نشده و بهحق مستضعفین جهان را برآورده سازد وتكلیف خود را در برابر پروردگار بزرگ و برای رضای او كه تنهامعیار اساسی ارزشهاست ـ و در جهت خواست امام ومصلحت امت اسلامی به انجام رساند ـ انشاءالله
من الله التوفیق و علیه التكلان»
در تاریخ 27 مرداد 1360 اولین جلسة كابینة دكتر باهنرتشكیل شد، اما عمر كابینه بیش از 12 روز طول نكشید. درتاریخ 8 شهریور 1360 انفجار مهیبی در دفتر نخستوزیریروی داد كه بر اثر آن، رئیسجمهور رجایی و نخستوزیر دكترباهنر به شهادت رسیدند. بدین ترتیب مردی كه از سال 1342 تاسال 1360 نزدیك به دو دهه مبارزة فرهنگی و سیاسی راپشت سر گذاشته بود به دست منافقین كوردل به شهادت رسید.
عامل این انفجار، «مسعود كشمیری» از اعضای منافقین بود كه بهدرون دولت شهید رجایی نفوذ كرده بود. وی پس از انفجار، ازكشور فرار كرد.
* * * * * * *
انتخاب رجایی به ریاست جمهوری (فصل جدید حیاتجمهوری اسلامی)
با بركناری بنیصدر در سال 1360، یكی از مهمترین اقدامات لازم، برگزاریانتخابات جدید ریاست جمهوری بود. طبعاً این بار باید كسی انتخابمیشد كه با سایر ارگانها هماهنگی داشته باشد وگرنه همان داستان، مجدداً تكرار میشد.
دكتر باهنر در مورد خصوصیات رئیس جمهور می گفت:
«رئیسجمهور كشور ما باید مكتبی، در خط امام، هوادار برایاسلام، طرفدار مستضعفین و از متن تودهها باشد. بهعلاوه اینكه قدرت طلب و خودكامه و خودرأی نشود و بتواند با نهادهایجوشیده از متن انقلاب هماهنگ باشد و ضمناً هماهنگكنندهباشد نه اختلاف انداز.»
كسی هم كه از نظر حزب جمهوری اسلامی دارای این خصوصیات بهحساب میآمد، محمدعلی رجایی بود كه از طرف حزب جمهوریاسلامی كاندیدا شد. البته به گفتة شهید باهنر از آن جایی كه احتمالوقوع حوادثی وجود داشت، تعداد چهارتن از طرف حزب جمهوریاسلامی كاندیدا شدند، تا صحنة انتخابات در صورت بروز حوادث غیرمترقبه از كاندیدای مورد نظر حزب جمهوری اسلامی خالی نباشد. رجایی در ضمن، مورد تأیید سایر گروههای همسو با حزب جمهوریاسلامی نیز بود و رقیب جدی نیز نداشت.
بدین ترتیب، در 2 مرداد 1360 انتخابات دوم ریاست جمهوری باحضور چهار كاندیدا رجایی، پرورش، شیبانی و عسگر اولادی برگزارشد.
همانطور كه انتظار میرفت، محمدعلی رجایی با اكثریت قاطع آراء به ریاست جمهوری برگزیده و فصل تازهای از تاریخ جمهوری اسلامیایران آغاز شد.
انتخاب دكتر باهنر به سمت نخستوزیر
یكی از دلائل منازعات در دورة ریاست جمهوری بنیصدر، اختلاف نظر بین رئیسجمهور و نخستوزیر بود. بنیصدر با رجاییهمكاری نمیكرد، زیرا رجایی از طرف حزب جمهوری اسلامی كاندیداشده بود. اختلاف رئیس جمهور و نخستوزیر انعكاس عدم هماهنگیبین رئیسجمهور و مجلس بود. مجلسی كه اكثر كرسیهایش را افرادی ازحزب جمهوری اسلامی در اختیار گرفته بودند، در حالی كه دولت در اختیار جناح بنیصدر قرار داشت.
رجایی با حمایت حزب جمهوری اسلامی به ریاست جمهوریانتخاب شد و با انتخاب وی زمینه برای هماهنگی بین رئیسجمهور ونخستوزیر فراهم آمد. به عبارت دیگر رئیسجمهور منتخب و مجلسمیتوانستند با اشتراك نظر، یك فرد را به عنوان نخستوزیر برگزینند.
به علاوه در شرایطی كه منازعات داخلی تشدید شده و كشور نیزدرگیر جنگ تحمیلی بود، حزب جمهوری اسلامی امیدوار بود با ایجادهماهنگی بین قوة مجریه و قوة مقننه از یك طرف و اركان قوة مجریه یعنی ریاست جمهوری و نخستوزیری از طرف دیگر، اوضاع راآرام كند یعنی گزینهای را بیابند كه با رجایی هماهنگ باشد.
بهعلاوه، رجایی خود را مقلد امام میدانست و با روحانیت، روابطحسنه داشت، لذا لازم بود شخصی را انتخاب كند كه ویژگیهای موردنظر را داشته باشد.
رجایی دربارة ویژگیهای نخستوزیر گفته بود:
«نخستوزیر باید كسی باشد كه فرهنگ این انقلاب را درك كردهباشد و بداند كه بار اصلی انقلاب را چه قشری از جامعه بر دوشدارند و چه آرمانهایی دارند و به دنبال چه مسائلی هستند.ویژگی دیگر نخستوزیر باید این باشد كه در میان مردم شناختهشده باشد و من سعی كردهام كسی را انتخاب كنم كه در بین مردمباشد و مردم او را بشناسند و سابقة مبارزة او به سالهای1342 برگردد.»
این شخص، دكتر باهنر، دبیر كل حزب جمهوری اسلامی بود. انتخابوی به عنوان نخستوزیر، نشان داد كه رئیسجمهور با حزب جمهوریاسلامی هماهنگی كامل دارد. بدین ترتیب شهید رجایی یار دیرین خود، دكتر باهنر را در تاریخ 13/5/1360 به مجلس معرفی كرد.
در جلسه یكصد و نودم مجلس، نامه رجایی به مجلس مبنی برمعرفی باهنر به عنوان نخستوزیر قرائت شد. متن نامة رئیس جمهوربدین شرح بود:
«بسم الله الرحمن الرحیم
ریاست محترم مجلس شورای اسلامی
بر اساس اصل 124 قانون اساسی برادر مجاهد و دانشمندمتعهد محمدجواد باهنر را به عنوان نخستوزیر معرفیمینماید. امید است با شناختی كه اكثراً از ایشان داریم و باتوجه به كاراییهایی كه در انجام وظیفة محوله در سمتهاییاز قبیل وزارت آموزش و پرورش از خود نشان دادهاند مورد تأیید اكثریت قاطع نمایندگان محترم قرار گیرند.
رئیسجمهور ـ محمدعلی رجائی ـ 12/5/1360»
پس از خواندن نامة رئیس جمهور، رئیس مجلس گفت:
«آییننامهی داخلی صراحت دارد كه نامة رئیسجمهور درمجلس قرائت میشود و بحثی روی آن انجام نخواهد گرفت وجلسة بعد كه فردا خواهد بود؛ بدون بحث، با رأی مخفینسبت به نخستوزیر جدید رأیگیری به عمل خواهد آمد و در بین این دو جلسه، مجلس میتواند برای مشورتهایخصوصی نمایندگان، یك جلسة غیر رسمی غیر علنی نیزداشته باشد.»
رئیس مجلس افزود: «در دستور فردا فقط رأیگیری در مورداظهار تمایل مجلس نسبت به آقای دكتر باهنر انجام خواهدشد.»
در جلسة یكصد و نود و یكم در تاریخ 14/5/1360 در موردنخستوزیری دكتر باهنر رأیگیری به عمل آمد كه از مجموع 168 رأی130 رأی مثبت را به خود اختصاص داد. 14 نفر رأی مخالف و 24 نفررأی ممتنع دادند.
باهنر یك هفته بعد، در تاریخ 22 مرداد 1360 طی نامهای وزرایخود را به مجلس معرفی كرد. متن نامه به این شرح است:
«بسمه تعالی
ریاست محترم مجلس شورای اسلامی
در اجرای اصل 133 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران،بدین وسیله صورت اسامی وزرای دولت خود را كه به تصویببرادرمان محمدعلی رجایی رئیس جمهور اسلامی ایران رسیدهاست تقدیم مینماید. امیدوارم این هیأت، كه نمونهای از كلكابینة 36 میلیونی امت انقلابی ایران میباشد، با كسب رأیاعتماد از آن مجلس محترم بتواند گامهای مؤثری در جهترضایت خدا و خواست امام و مصلحت امت بردارد.
محمدجواد باهنر ـ نخستوزیر جمهوری اسلامی ایران.»
در معرفی اعضای كابینه به رئیسجمهور، نامهای است كه عین هماننامه به موافقت ایشان رسیده است كه به شرح زیر میخوانیم:
«بسم الله الرحمن الرحیم
برادر محمدعلی رجایی، رئیس جمهوری اسلامی ایران
با توجه به بررسیهایی كه به عمل آمد، ضمن رعایت جوانبامر، برادران نامبردة ذیل به عنوان اعضای هیأت دولتپیشنهاد میشوند.
امید است بر اساس صلاحیت و تعهد اسلامی و تجربه و كارآییكه در آنها سراغ داریم، عناصری صالح برای تشكیل دولتمكتبی و پرتوان در حل مشكلات و سازندگیهای ضروری درنظام مطلوب جمهوری اسلامی باشند.
1ـ برادر علی اكبر پرورش (وزیر آموزش و پرورش)
2ـ حضرت حجت الاسلام مهدوی كنی(وزیر كشور)
3ـ دكتر محمد نجفی (وزیر فرهنگ و آموزش عالی))
4ـ مهندس بهزاد نبوی (وزیر مشاور در امور اجرایی)
5ـ مهندس محمد غرضی (وزیر نفت)
6ـ دكتر حسین نمازی (وزیر امور اقتصادی و دارایی)
7ـ سرهنگ سید موسی نامجو (وزیر دفاع)
8ـ مهندس محمدشهاب گنابادی (وزیر مسكن و شهرسازی)
9ـ سیدمحمد اصغری (وزیر دادگستری)
10ـ مهندس میرحسین موسوی خامنه (وزیر امور خارجه)
11ـ مهندس حسین موسویان (وزیر مشاور و سرپرست صنایعفولاد)
12ـ برادر مهندس مصطفی هاشمی (وزیر صنایع و معادن)
13ـ مهندس سید حسین تاچگران (وزیر راه و ترابری)
14ـ دكتر هادی منافی (وزیر بهداشت)
15ـ عبدالمجید معادیخواه (وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی)
16ـ مهندس منصور شهیدی (وزیر نیرو)
17ـ مهندس مرتضی نبوی (وزیر پست و تلگراف و تلفن)
18ـ دكتر محمود روحانی (وزیر مشاور و رئیس سازمانبهزیستی)
19ـ حبیبالله عسگر اولادی مسلمان (وزیر بازرگانی)
20ـ دكتر محمدتقی بانكی (وزیر مشاور و رئیس سازمان برنامهو بودجه)
21ـ محمدسلامتی (وزیر كشاورزی)
22ـ محمد میرمحمد صادقی (وزیر كار)
محمدجواد باهنر ـ نخست وزیر جمهوری اسلامی ایران»
دكتر باهنر، بعد از معرفی كابینة خود، در مجلس سخنرانی كرد وطی آن مواضع خود را در مورد مسائل مختلف بیان نمود. بخشهای مهمسخنرانی وی بدین قرار است:
«ما بهحق، دولت را برخاسته از بطن مردم و تبلور حاكمیتجریانهایی میدانیم كه توانستهاند قدرت و موقعیت بیشتریرا در جریان انقلاب بهدست آورند. امروز ما در شرایطی هستیمكه خطوط كاملاً مشخص شده، كلیة جناحها، چهرهها،گروهها، ماهیت خودشان، وابستگیهای خودشان و هویتخودشان را برملا كردهاند. تا آن زمان كه هنوز بستر انقلابیمانآمیزهای بود از طیفی گسترده كه در آن جناحهای گوناگونیحضور داشتند، كسانی كه خود را متولی انقلاب میپنداشتند،فقط بدان دلیلی كه در گرماگرم اوج انقلاب و درگیری تودههایمسلمان بهپاخاسته به رهبری امام امت، اعلامیهای داده بودند یاتلگراف تأییدی كرده بودند یا بعد از آن كه اعلام راهپیمایی ازطرف بطن انقلاب و بستر انقلاب صادر شده بود و آنها همبرای این كه از كاروان عقب نمانند، با دادن اطلاعیهای خود را شریك این قافله توفنده میپنداشتند.
آنها كه نمیتوانستند بپذیرند كه این چنین انقلابی و با اینچنین محتوایی و با این چنین آهنگی میتواند پیروز شود، اماپیروز شد و اینها ناگهان سر در آوردند و همه خود را در طیفانقلاب شریك دانستند، از تصرف اماكن و گرفتن سلاحها،انتشار روزنامهها و بیانیهها، حضور در كابینه و گرفتن سربندهایقدرت و انواع و اقسام دخالتها به عنوان متولیان دیرپایی كهگویی آنها وارث حركت هستند.»
شهید باهنر ابراز عقیده كرد:
«دادن پستها و مهلت دادن به جناحهای لیبرال و ملیگرا بهتربود تا چهرة آنها بر ملا شود، زیرا اگر در حاشیة قدرت،مظلوم نمایی میكردند یا اگر چنانچه تمام این جناحها از روزاول در انزوا بودند، آنها با كوله باری از توقع و شعار، خودشانرا به عنوان كسانی كه خیلی بهتر و بیشتر میتوانند این انقلابرا اداره كنند و راه را ادامه بدهند، با چهرههایی نیمه معصوم درپشت پرده ذخیره میماندند.»
شهید باهنر گفت:
«با كمك مردم، بتدریج گروهكها كنار رفتند و انقلاب بهمتولیان آن رسید.»
در جلسه 199 مجلس در مورخة 26/5/1360 مجلس به همة وزیران، غیر از یك نفر، رأی اعتماد داد.
شهید باهنر به همراه وزرای كابینه با امام خمینی دیدار كرد. سپس درگفتوگویی پیرامون مسائل مطرح شده در این دیدار گفت:
«این دیدار بسیار فرصت جالبی بود. ما بهرة فراوان از محضرامام بردیم و ایشان از جنبة معنوی و روحانی، رهنمودهاییارائه فرمودند. امام فرمودند: من افرادی را میبینم به عنواناعضای كابینه كه برخاسته از تودة مردم هستند و چهرههاینورانی در برابر خودم میبینم. كسانی كه مورد اعتماد نمایندگانمردم در مجلس بودند و مردم انتظاراتی دارند و ما باید واردعمل شویم و اكنون نوبت عمل و خدمت است و مخصوصاًبرای حمایت از مستضعفین. امام تأكید فراوان داشتند كهفراموش نكنید كه رسالت شما، رسالت اسلام و حمایت ازمستضعفین است. هرچند مردمی كه بیش از اندازه فداكاریكردند، خودشان اهل توقع نیستند، ولی این وظیفة ماست كهبتوانیم دین خودمان را نسبت به آنها ادا كنیم...در هر حال ما ازاین جلسه توانستیم در آغاز كار هیأت دولت بهرة معنویفراوانی ببریم و در محضر امام ارشاد شدیم و این دیدار، توشةگرانبهایی بود برای راهی كه در پیش داریم.»
برنامة دولت دكتر باهنر
عمر كابینة دكتر باهنر فقط 12 روز بود. این كابینه در واقع فقط توانست یك جلسة كاری را برگزار كند و موفق به آغاز مدیریت اجراییكشور نشد؛ به همین جهت تنها اثر باقی مانده از او، برنامة دولت است.
دكتر باهنر در مقدمة برنامه خود، ضمن بیان آرمان عقیدتی، دینی ومذهبی بر پیروی از ولایت فقیه و اطاعت از رهبری امام خمینی وهمچنین بر ویژگی ضد استكباری خود تأكید كرده بود.
این اولین برنامة ارائه شده در زمینة فرهنگی بود و جنبة عقیدتی و فرهنگی كابینه را نیز نشان میداد، این كابینه همچنین بررویكرد جهادگرایانه و مبارزهطلبانة خود تأكید ورزیده بود.
از طرف دیگر، در حالیكه بنیصدر با نهادهای انقلاب روابط خوبینداشت، دولت جدید هماهنگی با نهادها و بنیادهای انقلابی را جزءبرنامههای خود اعلام كرد.
این برنامه ضمن تأكید بر حمایت از نهضتهای آزادیبخش، خود راموظف به تلاش برای تحقق پیروزی مستضعفین بر مستكبرین میدانستو به عنوان نمونه در فروش نفت تأكید داشت كه اولویت فروش بهكشورهای جهان سوم و ملل مستضعف است. این دولت با تأكید بر لقب«شیطان بزرگ» برای آمریكا، این كشور را بزرگترین دشمن خود معرفیكرده بود.
متن كامل برنامه دولت شهید باهنر، چنین بود:
«بسمالله الرحمن الرحیم ـ برنامة دومین دولت جمهوریاسلامی ایران
فصل اول مقدمه:
اللهم انا نرغب الیك فی دوله كریمه، تعز بها الاسلام و اهله، وتذل بها النفاق و اهله، و تجعلنا فیها من الدعاه الی طاعتك، والقاده الی سبیلك، و ترزقنا بها كرامه الدنیا و الآخره
ترجمه: «خدایا، از تو حكمت پر ارج و كرامتی را آرزو میكنم كهبا آن اسلام و مسلمین را بلندمرتبه و متعالی و نفاق و منافقین رازبون و حقیر گردانی، ما را در چنان جامعهای از كسانی قرار دهیكه انسانها را به سوی تو و اطاعت از تو و اجرای قوانین تومیخوانند و برای تلاش و جهاد در راه تو ایستادهاند و پیشروانراههای آیندهاند. خدایا، از تو میخواهم بدینگونه كرامت وعزت راستین دنیا و آخرت را به ما عطا فرمایی.» اینك كهوجدان بیدار ملت ما به پیروی از ولایت فقیه و رهبری مرجععالیقدر تقلید، حضرت امام خمینی، استكبار جهانی آمریكا واذنابش را در هم شكسته است و میرود كه با امام از مكتبحیات بخش و جاودانی اسلام با تلاشی پیگیر و ثمربخش،حاكمیت مستضعفین را تحقق بخشد، دومین دولت جمهوریاسلامی ایران در آستانة تشكیل است. این دولت در زمانیتشكیل میشود كه انقلاب عظیم ما با باروری از خون شهداءهمچنان در راه استقلال، آزادی، حكومت اسلامی به پیشمیرود و رهبری آگاهانة امام در مراحل حساس و خطیرباعث در هم كوبیدن تمام محاسبات و مناسبات امپریالیستی و صهیونیستی گردیده است كه رهبری امام و فداكاری امت، خودسر فصل جدیدی در تاریخ انقلابات جهان خواهد بود.
این دولت، با توجه به حكومت در اسلام كه برخاسته از موضعطبقاتی و سلطهگری فردی یا گروهی نیست، بلكه تبلور آرمانامتی است كه به خود سازمان میدهد تا در روند تحول فكری وعقیدتی، راه خود را به سوی هدف نهایی (حركت به سوی الله)بگشاید، برنامههای كلی خود را به شرح زیر اعلام میدارد:
1ـ در زمینههای فرهنگی:
ملت ما در جریان تكامل انقلابی خود، از غبارها و زنگارهایطاغوتی زدوده شده و از آمیزههای فكر بیگانه، خود را پاكنموده و به مواضع فكری و جهانبینی اصیل اسلامی بازگشتنموده است و اكنون بر آن است كه با موازین اسلامی، جامعة نمونه خود را بنا كند، لذا بر چنین پایهای رسالت دومین دولتجمهوری اسلامی این است كه زمینههای اعتقادی نهضت راعینیت بخشد و شرایطی را بهوجود آورد كه در آن انسان باارزشهای والا و جهان شمول اسلامی پرورش یابد.
2ـ در زمینههای اقتصادی:
در تحكیم بنیادهای اقتصادی، اصل، رفع نیازهای انسان درجریان رشد و تكامل اوست، نه همچون دیگر دولتهاینظامی اقتصادی، تمركز و تكاثر ثروت و سودجویی.
با این دیدگاه، برنامة اقتصادی دولت، فراهم كردن زمینة مناسب برای بروز خلاقیتهای امت بهپاخاستة ایران درجهت رفع كامل وابستگی است.
3ـ در زمینههای خدماتی:
دولت سعی خواهد كرد كه زمینة لازم برای رفع تبعیضاتناروا و ایجاد امكانات عادلانه در مسائل مربوط به خدمات رابرای همة مردم، مخصوصاً طبقة مستضعف جامعه فراهمسازد.
4ـ در زمینههای سیاسی:
این دولت، با رسالت مكتبی، یعنی جهاد در راه خدا و مبارزه درراه گسترش حاكمیت قانون خدا را در جهان عهدهدار خواهد بودو روابط داخلی و خارجی خود را بر این اساس تنظیم خواهدنمود.
به طور خلاصه: برنامة دولت، حركتی است برای پیروزیمستضعفین بر مستكبرین و تضمینگر نفی هر گونه استبدادفكری و اجتماعی و انحصار اقتصادی میباشد و با نهادها وبنیادهای انقلابی كه خود پایة تشكیل جامعه به مفهوم امتاست، بر اساس مكتب، ارتباط مستمر و هماهنگ خواهد شد.
این دولت با تكیه بر اصول فوق، با تمام توان تكیه خواهد كردكه خط امام در جامعه را بیش از پیش عینیت ببخشد و در نتیجهمستضعفین جهان امیدواریشان به تحقق نهایی آرمانشانبیشتر گردد.
در این راه، دولت از همة امكانات موجود استفاده خواهد كردو به یاری خدای بزرگ و كمك رهبر و مردم و مجلس، ایمانكامل دارد و امید است بتواند آن همه خواست و آرزوهایبرآورده نشده و بهحق مستضعفین جهان را برآورده سازد وتكلیف خود را در برابر پروردگار بزرگ و برای رضای او كه تنهامعیار اساسی ارزشهاست ـ و در جهت خواست امام ومصلحت امت اسلامی به انجام رساند ـ انشاءالله
من الله التوفیق و علیه التكلان»
در تاریخ 27 مرداد 1360 اولین جلسة كابینة دكتر باهنرتشكیل شد، اما عمر كابینه بیش از 12 روز طول نكشید. درتاریخ 8 شهریور 1360 انفجار مهیبی در دفتر نخستوزیریروی داد كه بر اثر آن، رئیسجمهور رجایی و نخستوزیر دكترباهنر به شهادت رسیدند. بدین ترتیب مردی كه از سال 1342 تاسال 1360 نزدیك به دو دهه مبارزة فرهنگی و سیاسی راپشت سر گذاشته بود به دست منافقین كوردل به شهادت رسید.
عامل این انفجار، «مسعود كشمیری» از اعضای منافقین بود كه بهدرون دولت شهید رجایی نفوذ كرده بود. وی پس از انفجار، ازكشور فرار كرد.
نظر شما