علل تجاوز عراق و آغاز جنگ تحميلي

 علل تجاوز عراق و شروع جنگ تحميلي



مقدمه
جنگ هشت ساله که با تحريک و حمايت همه جانبه استکبار جهاني، توسط رژيم بعثي عراق بر مردم ايران تحميل شد، تنها محدود به خطوط مقدم جبهه ها نبود، بلکه تمام سرزمين اسلامي ما اعم از شهرها و روستاها را در برگرفت.
از آن جا که نظام جمهوي اسلاي در تعارض مستقيم با قدرت هاي سلطه گر قرار داشت، لذا از همان ابتدا با مقابله ي جدي آنان مواجه شد که به عنوان مثال: مي توان به کودتاها عمليات هاي براندازي، درگيري هاي داخلي و شورش هاي محلي در قالب ادعاي خودمختاري ها اشاره کرد.
در جريان يک مبارزه ي سياسي در مقابل پناهندگي شاه به امريکا، سفارت امريکا در تهران به تصرف دانشجويان پيرو خط امام در آمد. اين واقعه شکل جديدي به رويارويي ايران با اين قدرت استکباري بخشيد، امريکا تاب چنين تحقيري را نداشت، لذا با حمله ي نظامي به طبس تلاش کرد اين حقارت را جبران نمايد ليکن به صورتي مفتضحانه شکست خورد. از اين رو امريکا در يک بررسي منطقه اي جهت مهار گسترش انقلاب اسلامي و نيز جبران شکست هاي پي در پي خويش، ابتدا اقدام به تحريک اقتصادي و تسليحاتي ايران نمود و سپس توسط رژيم بعثي عراق به عمليات نظامي عليه ايران پرداخت.
در عراق نيز صدام با روحيه ي قدرت طلبي و سلطه گري، حسن البکر را طي کودتايي از صحنه قدرت راند و با طمع رهبري جهان عرب و پر کردن خلأ قدرت در منطقه و به دست آوردن امتيازات از دست داده در قرارداد 1975، خود را به عنوان وسيله اي که غرب مي تواند توسط او به اهداف سلطه گرانه اش دست يابد معرفي کرد. لذا در اولين اقدام به سرکوبي شيعيان عراق دستزد و هم زمان به بمب گذاري در تأسيسات نفتي ايران توسط گروه هاي ضد انقلاب مبادرت نمود. در عين حال جنگ تبليغاتي شديدي عليه ايران اسلامي آغاز کرد و در تلويزيون دولتي به بهانه بازپس گيري سه جزيره ي ابوموسي و تنب هاي بزرگ و کوچک، حملات مستقيم و غيرمستقيم تبليغاتي را متوجه ايران کرد و سرانجام پس از يک دوره مذاکرات مسؤولين عراقي با مسؤولين امريکايي و حضور برخي فرماندهان ارشد نظام شاه در عراق، وزارت امور خارجه آن کشور به صورت رسمي در 26/6/59، طي يادداشتي قرارداد 1975، الجزاير را لغو نمود و ارتش عراق نيز در تاريخ 31/6/1359، حمله سراسري خود را آغاز کرد.
اين امر در حالي صورت پذيرفت که امام خميني قدس سره از ماه ها قبل از آغاز حمله عراق جهت آمادگي و افزايش توان نظامي ايران تلاش مي نمودند.
ايشان در مورخه 31 شهريور 1359، در پيامي به مناسبت باز شدن مدارس درباره ي آغاز جنگ تحميلي فرمودند:
اين جنگ، جنگ با اسلام است به هواداري کفر و يک همچنين جنگي برخلاف رضاي خداست. و خداي تبارک و تعالي نخواهد بخشيد بر اين کساني که بر ضد اسلام قيام کنند به واسطه ي همراهي با کفر. همچنين امام قدس سره اولين فرمان خود را درباره جنگ در تاريخ 1/7/1359، صادر فرمودند. ^{( 1)}

بسم الله الرحمن الرحيم

مطالب زير ابلاغ مي گردد:

1- بايد اطاعت از شوراي فرماندهي بدون کوچکترين تخلف انجام گيرد و متخلفين با سرعت و قاطعيت بايد تعيين و مجازات شوند.

2- بايد اشخاص و مقامات غيرمسؤول از دخالت در امر فرماندهي خودداري کند و فرمانده کل قوا به نمايندگي اين جانب و شوراي فرماندهي، مسؤول امور جنگي هستند.

3- در شرايط فعلي اقدام دادگاه هاي ارتش در اموري که شوراي فرماندهي صلاح نمي داند بدون اطلاع اين جانب ممنوع اعلام مي گردد.

4- راديو و تلويزيون موظفند اخباري را نقل کنند که صد در صد صحت آن ثابت مي باشد و براي عدم اضطراب و تشويش اذهان، اخبار را از غير منابع موثّق نقل ننمايند.

5- نيروهاي انتظامي موظف هستند، کساني را که دست به شايعه سازي مي زنند از هر قشر و گروهي که باشند، فوراً دستگير و به دادگاه هاي انقلاب تسليم و دادگاه هاي مذکور آنان را در حد ضد انقلابيون مجازات نمايند. مردم مبارز ايران موظف هستند، شايعه سازان را به دادگاه هاي انقلاب معرفي و با نيروهاي انتظامي همکاري نمايند.

6- روزنامه ها در وضع فعلي موظفند از نشر مقالات و اخباري که قواي مسلح را تضعيف مي نمايد، جداً خودداري نمايند که امروز تضعيف اين قوا عملاً و شرعاً حرام و کمک به ضد انقلاب است. من کراراً از نيروهاي مسلح عزيز پشتيباني نموده ام و امروز که آنان در جبهه جنگ با صدام کافر هستند، تشکر مي کنم و از زحمات آنان قدرداني مي نمايم و از خداوند متعال توفيق و پيروزي براي آنان طلب مي نمايم.

7- اکيداًهمه قشرهاي ملت و ارگان هاي دولتي موظف شرعي هستند که دست از مخالفت هاي جزئي که دارند، بردارند و با مخالفت خود کمک به دشمنان اسلام ننمايند.

والسلام

ادوار مختلف جنگ تحميلي

دوره ي اول جنگ از شروع جنگ تحميلي تا آزادي خرمشهر و دوره دوم آن از آزادي خرمشهر تا پايان جنگ مي باشد.

اين دو دوره به 6 مقطع (2 مقطع مربوط به دوره اول و 4 مقطع مربوط به دوره دوم) تقسيم شده است.

دوره ي اول: دشمن پس از يک ارزيابي غلط از اوضاع ايران اسلامي و عدم شناخت از پشتوانه هاي مردمي انقلاب، با يک زمينه سازي وسيع اقدام به تهاجمي همه جانبه کرد و تا اندازه اي توانست در خاک ايران اسلامي نفوذ کند؛ اما با حضور نيروهاي مدافع انقلاب، دشمن زمين گير شد و پس از يک تحول سياسي و نظامي و با برکناري عناصر غيرمؤمن به انقلاب، امکان حضور نيروهاي مردمي در جبهه ها فراهم گرديد. با اين برتري نظامي، ابتکار عمل در دست نيروهاي خودي قرار گرفت و طي يک سلسله عمليات، خرمشهر آزاد شد.

دوره ي دوم جنگ در حالي آغاز شد که دشمنان در جستجوي راه هايي جهت مهار قدرت رزمندگان اسلام بودند. لذا، اين دوره شاه حضور و فعاليت قدرت هاي خارجي در صحنه مستقيم نبرد و تلاش هاي بي حد و حصر اقتصادي و سياسي براي مهار نظامي ايران است. اين امر در حالي صورت پذيرفت که دشمن منفعلانه با يک تغيير استراتژي شتاب زده، شعار صلح خواهي را محور ادعاهاي خويش قرار داده و عمده ي نيروهايش به پشت مرزهاي بين المللي رانده شده بود.

الف دوره اول


1- مقطع اول: آغاز حملات عراق

در 31 شهريور سال 1359، نيروهاي عراق با آمادگي قبلي و زمينه سازي مناسب، حمله به مرزهاي ايران را در طول نوار مرزي از آبادان تا قصرشيرين آغاز کردند. هم زمان با اين حمله، هواپيماهاي دشمن بسياري از مراکز نظامي و استراتژيک و فرودگاه هاي ايران و نيز 19 شهر را مورد بمباران قرار دادند. اهداف اصلي عراق در اين تهاجم عبارت بودند از:

- حاکميت بر اروند رود و باز پس گيري سه جزيره ي ايراني خليج فارس به منظور جبران قرارداد 1975، الجزاير.

- جداسازي استان خوزستان و الحاق آن به عراق و يا استقلال آن به نام عربستان.

- تضعيف جمهوري نوپاي اسلامي تا مرز سقوط.

به منظور دستيابي به اين اهداف، عراق يک استراتژي جنگ سريع ( سه روزه) را طراحي کرد با اين تصور که نيرويي که توانايي مقابله با ارتش آن کشور را داشت باشد وجود ندارد.

عراق با انتخاب مناطق جغرافيايي و تقسيم آنها بين يگان هاي رزمي، اين استراتژي را در پناه يک جو تبليغاتي شديد و ديپلماسي پر تحرک و نيز با در اختيار داشتن ستون پنجم، در حالي که پاسگاه هاي مرزي تاب مقاومت در برابرتهاجم دشمن را نداشتند، هجوم خود را آغاز کرد و به دليل عدم آمادگي نيروهاي ايراني به راحتي وارد خاک جمهوري اسلامي شد. بدين ترتيب ارتش عراق طي 48 ساعت به نزديکي شهرهاي مرزي رسيد. ليکن آنچه مورد ارزيابي و توجه دشمن قرار نگرفته بود، ميران فداکاري مردم و مقاومت عناصر بومي بود. بدين شکل استراتژي جنگ سريع به شکست انجاميد.

در اين ميان، به دليل حضور نيروهاي ليبرال در رأس امور، از جمله وجود بني صدر به عنوان رياست جمهوي، تحريمي داخلي عليه مدافعان انقلاب، صورت گرفت و با شهادت فرماندهان محلي و جوانان در شهرها، عراق موفق به تصرف بسياري از شهرهاي مرزي و سرانجم خرمشهر گرديد. به اين ترتيب گرچه عراق نتوانست به اهداف اوليه خويش دست يابد، ليکن قسمت هايي از خاک ايران را تصرف کرد. در اين مرحله، عراق موضع سياسي خود را تغيير داد و در تمامي مناطق اشغال شده، اقدام به پدافند نمود و به ايران پيشنهاد آتش بس و مذاکره نمود. ايران هرگونه پذيرش آتش بس را، پيش از خروج نيروهاي عراقي رد کرد.

پس از پاسخ ايران، عراق تلاش کرد خطوط پدافندي خود را اصلاح نموده و براي يک جنگ درازمدت، نقاط مناسب و حساس استراتژيک را به دست آورد. لذا، همچنان به فشار خود به منظور تصرف آبادان و اهواز ادامه داد. اما با مقاومت عناصر پراکنده ي محلي و مردمي که بدون سازمان خود را به جبهه رسانده بودند، روبرو و متوقف شد. در اين زمان عملاً فرصتي مناسب براي رزمندگان ايراني فراهم شد تا به سازماندهي و تقويت خود بپردازند.

در طي اين فرصت، ايران دست به انجام چندين عمليات محدود منظم زد. ليکن توفيق چنداني نيافت. ولي برخي عمليات محدود ايذايي که به صورت مشترک توسط يگان هاي ارتش و سپاه و نيروهاي مردمي انجام شد از موفقيت بيشتري برخوردار گرديد.

امام خميني قدس سره با توجه به موضع منفي بني صدر در قبال پيروزي هاي رزمندگان ارتش اسلام در تاريخ 21/3/1360، وي را از فرماندهي نيروهاي مسلح عزل و بلافاصله مجلس، عدم کفايت وي را تصويب کرد. بدين ترتيب مقطع دوم جنگ آغاز شد.


2- مقطع دوم: دفع تجاوز عراق

با عزل بني صدر، شرايط در جبهه هاي نبرد متحول گرديد، به گونه اي که عمليات نسبتاً بزرگي، در همان شب عزل وي در جبهه هاي جنوب با رمز فرماندهي کل قوا خميني روح خدا انجام گرفت که به پيروزي منجر شد. اين پيروزي سرآغاز طراحي عمليات هاي مشترک ارتش و سپاه با پشتيباني نيروهاي مردم گرديد. از طرف ديگر، امريکا با از دست دادن مهره مؤثر خود يعني بني صدر، گروه هاي سياسي مخالف انقلاب را وادار کرد که عليه نظام اسلامي ايران وارد جنگ مسلحانه شوند. اين حرکت نيروهاي مخالف که به طور عمده در دانشگاه تهران تجلي يافته بود، منجر به صدور فرمان انقلاب فرهنگي در دانشگاه ها از سوي امام قدس سره گرديد؛ و با خلع بني صدر و انتخاب شهيدان رجايي و باهنر ايران از نظر سياسي يکپارچه گرديد.

تنها پس از گذشت يک ماه از شهادت شهيدان رجايي و باهنر، بزرگترين عمليات مشترک ارتش و سپاه تحت عنوان ثامن الائمه آغاز شد. پيروزي هاي پي در پي منجر به تقويت روح وحدت ملي در کشور گرديد و عملاً حضور ضد انقلاب در ايجاد درگيري ها کاهش يافت و در پي آن ثبات ساختار سياسي و اقتصادي جلوه گر شد. در اين اثنا رزمندگان اسلام به طراحي عمليات بزرگ ديگري در اولين شب سال 1361، با نام فتح المبين( 2)دست زدند. متعاقب اين عمليات اولين گردان هاي تانک، توپخانه و پدافند هوايي و مهندسي از غنايم به دست آمده شکل گرفت.

عراق در پي شکست هاي متوالي، داعيه صلح خواهي و آتش بس را سرداد در حالي که منتظر حرکت رزمندگان در يک تهاجم بزرگ براي فتح خرمشهر بود. سپاهيان اسلام با يک تدبير ماهرانه و توکل بر خدا از چند محور کارون و جاده اهواز خرمشهر عمليات خود را طي سه مرحله آغاز و سرانجام در سوم خرداد سال 1361، وارد خرمشهر شدند. حرکت رزمندگان در اين منطقه منجر به پاکسازي کامل مناطق جنوبي از نيروهاي عراقي گرديد.

بدين ترتيب با فتح خرمشهر، دوره دوم جنگ که در طي آن امريکا به صورت مستقيم وارد صحنه نبرد گرديد، آغاز شد.

ب: دوره دوم

1- مقطع اول: تعقيب و تنبيه متجاوز

دوره ي اول جنگ، در حالي پايان پذيرفت که اغلب ضعف هاي ناشي از بحران انقلاب در يک بسيج مردمي برطرف گرديد و ساختار نظامي ايران شکل خود را به خوبي بازيافت.

دشمن که توانايي انقلاب اسلامي را درک کرده بود در پي چاره اي براي گريز از اين مهلکه بود؛ لذا رييس جمهور عراق دو هفته پس از باز پس گيري خرمشهر توسط رزمندگان اسلام به کليه نيروهاي خود دستور عقب نشيني به مرزهاي بين المللي را داد و در همين حال به دعوت از مجامع بين المللي پرداخت در حالي که هدف اصلي، تقويت بنيه نظامي ارتش عراق بود. در همين راستا، اسرائيل به تهاجمي همه جانبه به منظور تصرف لبنان دست زد. اين اقدام هم زمان با طرح سه شرط اساسي ايران به منظور خاتمه دادن به جنگ بود.

اين شرط ها عبارت بودند از:

خروج نيروهاي اشغالگر، تعيين و تنبيه متجاوز و پرداخت غرامت.

در بين شرايط بالا، تنبيه متجاوز شرطي بود که استکبار حاضر به پذيرش آن نبود.

به همين منظور با طرح مسأله ي حمله اسرائيل، عراق شعار صلح خواهي را با شعار اتحاد عليه اسرائيل درهم آميخت و تلاش کرد ايران در مقابل کشورهاي اسلامي قرار دهد و با استفاده از اين فرصت به تحکيم مواضع خود بپردازد. در اين ميان نيروهاي ايراني از طريق مرز سوريه سعي کردند به تجاوز اسرائيل پاسخي دندان شکن دهند. امام خميني قدس سره با هوشياري تمام و طرح شعار راه قدس از کربلا مي گذرد توجه نيروهاي رزمنده را به جبهه هاي داخلي معطوف گرداند.

به همين منظور عمليات رمضان، در سال 1361، طراحي شد تا هدف تنبيه متجاوز به صورت عملي جلوه گر شود. اگر چه اين عمليات دستاورد مهم نظامي در پي نداشت، ليکن عزم راسخ مردم ايران را متجلي نمود.

در اين مقطع از جنگ، تلاش عراق تنها معطوف به ايجاد استحکامات در مرزها و آمادگي مقابله با نيروهاي ايراني بود.

هر چند در طي اين مدت عمليات هاي پراکنده کوچک و بزرگي صورت گرفت، اما هيچ يک جاي پاي بزرگي براي نيروهاي ايراني نگشود. ناگفته نماند که در اين مقطع عناصر جاسوسي دشمن و تجهيزات ماهواره اي استکبار جهاني يکي از عوامل مؤثر بود، به همين جهت فرماندهي جنگ تصميم گرفت به طراحي عملياتي دست نزند که از ديد دستگاه هاي جاسوسي دشمن پنهان بماند. نتيجه ي چنين عملياتي( 3) تصرف جزاير مجنون بود که مي توان پس از فتح خرمشهر آن را بزرگترين دستاورد سياسي، اقتصادي و نظامي دانست. پس از اين عمليات و اتمام مأموريت، نيروهاي ايراني از منطقه خارج شدند و تا فاصله زماني يک سال عمليات بزرگي اجرا نشد.

در اواخر سال 1363، عمليات بَدْر به وقوع پيوست و پس از اين عمليات نيروهاي ايران تهاجمات ايذايي و پراکنده بسياري انجام دادند که منجر به اشتغال دشمن از يک سو و فراهم کردن زمينه به منظور طراحي عمليات بزرگ بعدي گرديد.

عمليات والفجر 8 که در 20/11/1364، صورت گرفت، تصرف بندر فاو عراق را در پي داشت و منجر به ايجاد مرز زميني ايران و کويت شد. اين ضربه آن چنان هولناک بود که عراق با تمام استعداد زرهي و هوايي خود طي 70 روز تلاش کرد بخش هاي تصرف شده را باز پس گيرد، ليکن به دليل اهميت استراتژيک اين منطقه، علي رغم حمايت هاي بين المللي اعم از ارائه سلاح هاي شيميايي و هواپيماهاي پيشرفته، کاري از پيش نبرد. بدين ترتيب دستورالعمل تهاجم دوباره، تحت عنوان دفاع متحرک براي ارتش عراق صادر گرديد.


2- مقطع دوم: رويارويي دوباره عراق

در مقطع اول از دوره دوم عراق در مقابل عمليات والفجر 8 و تصرف فاو به زانو درآمد و در باز پس گيري اين منطقه نيز با شکست مواجه گرديد.

از آنجا که نيروهاي بسيجي کشوردر پايان مأموريت هاي عملياتي 3 ماه از يگان ها جدا مي شدند، عراق در چند جبهه و در ظرف مدت کمتر از سه ماه به بيش از 11 نقطه، از مرزهاي ايران حمله کرد و توانست در 26 ارديبهشت 1365، شهر مهران را تصرف کند. رزمندگان اسلام با شايستگي به تمام حملات دشمن پاسخ گفتند و با انجام عمليات متعدد مهران و حاج عمران را باز پس گرفتند.

در زمستان همان سال نيروهاي ايراني عمليات بزرگ ديگري را طراحي کرده، به مورد اجرا گذاشتند. عمليات هاي کربلاي 3 و 4 و بلافاصله کربلاي 5 آغاز گرديد و شلمچه که بزرگترين دژ دفاعي عراق بود، توسط ايرانيان تسخير شد. متعاقب آنها عمليات هاي کربلاي 8، نصر 4 و 7 صورت گرفت، تا سرانجام در تير ماه 1366، قطعنامه ي 598، تصويب و بلافاصله پس از آن نيروهاي بيگانه رسماً وارد خليج فارس شدند.

اين اقدامات و فشارهاي اقتصادي شديد، بمباران شديد شهرها و حتي فاجعه شکستن حريم امن مکه مکرمه، هيچ کدام خللي در روند برنامه ها ايجاد نکرد و سرانجام در اواخر سال 1366، حلبچه نيز فتح شد. امام خميني قدس سره در پيامي به همين مناسبت چنين فرمودند:

امروز روز حضور در حجله ي شهادت و ميدان نبرد است. روز نشاط عاشقان خداست. روز جشن و سرور عارفان الهي است. امروز روز نغمه سرايي فرشتگان در ستايش انسان هاي مجاهد ماست امروز بايد لباس محبت دنيا را از تن بيرون نمود و زره مقدس جهاد و مقاومت پوشيد و در افق طليعه فجر تا ظهور شمس به پيش تاخت و ضامن بقاي خون شهيدان بود، فرزندانم! دشمن در بمباران شيميايي مناطق مسکوني نهايت قساوت و درندگي خود را نشان داده است و با حمله ي شيميايي به مردم بي دفاع عراق حتي پايه هاي حمايت حاميان خود را نيز سست کرده است. به سوي جبهه ها هجوم بريد تا ضربات پي در پي شما قرار و امان او را بگيرد که انشاء الله پيروز خواهيد شد. ( 4)


3- مقطع سوم: تهاجم دوباره سراسري عراق

مقطع دوم، از دوره دوم، حدود يک سال و نيم به طول انجاميد، در طي اين مدت تهاجمات زميني دشمن، به شدت سرکوب شد و علي رغم تمامي فشارهاي اقتصادي و سياسي و نيز بمباران شهرها، ايران از مواضع خود عقب نشيني نکرد.

عراق با استفاده از تبعات، پيروزي در فاو، شلمچه و پس از گذشت زماني اندک به مرز دهلران رسيد.

اين تهاجمات در حالي صورت پذيرفت که کشتي هاي امريکايي در خليج فارس به سکوهاي نفتي ايران حمله کرده و راه را بر کشتي هاي غير نظامي ايران بسته بودند. در اين بين، يک فروند هواپيماي مسافربري توسط ناوگان امريکايي در خليج فارس سرنگون گشت و کليه مسافران و خدمه آن مظلومانه به شهادت رسيدند. با توجه به فشارهاي شديد نظامي، سياسي و اقتصادي در تاريخ 27/4/1367، جمهوري اسلامي ايران 598، را مشروط به تنبيه و توبيخ متجاوز پذيرفت.

با اين اقدام غير منتظره ايران، تمام اهرم هاي فشار بين المللي و محاصره هاي اقتصادي و سياسي در ترديد واقع گرديدند. قواي نظامي عراق که احساس قدرت مطلق مي نمود، ابزار خود (قطعنامه) را رو در روي خويش ديد، ليکن به تهاجم خود ادامه داد، چرا که تصور مي کرد خواهد توانست اهدافي را که در آغاز جنگ به دست نياورده است به چنگ آورد، بنابراين دگرباره وارد سرزمين مقدس ايران اسلامي شد. بدين ترتيب مقطع چهارم پديدار گرديد.


4- مقطع چهارم: دفع دوباره تهاجم عراق

آخرين مقطع جنگ در موقعيتي شکل گرفت که تمامي شرايط عليه ايران بود. فشارهاي شديد اقتصادي، تهاجم گسترده ي ناوهاي امريکايي، موشکباران و بمباران شهرهاي ايران، حضور فعّال منافقين در همراهي با دشمن و بسياري موانع عظيم ديگر باعث گرديد تا عراق به حملات پياپي خود بيفزايد.

عراق در رزوهاي 30 و 31 مرداد 1367، حمله خود را به منظور تصرف اهواز و خرمشهر آغاز کرد. اما اين شرايط يکي از حماسي ترين دوران دفاع مقدس را رقم زد. زيرا در همين ايام پيام امام قدس سره باعث ايجاد جرياني مردمي گرديد. در طي اين جريان، جماعت کثيري اعم از رزمنده و غير رزمنده به سمت جبهه ها هجوم آوردند و ظرف کمتر از چند روز نيروهاي مهاجم عراقي را به آن سوي مرزها راندند.

منافقيني که در محور غرب فعاليت داشتند نيز محاصره و به کلي منهدم شدند.

عملياتي در 5/5/1367، براي عبور از مرزهاي عراق تدارک ديده شد. ليکن به فرمان امام قدس سره و اين که در پذيرش قطعنامه استوار هستيم، حملات مزبور متوقف شد.

با حملات متهورانه نيروهاي رزمنده در تاريخ 10/5/67، عراق پس از گذشت دو هفته فشار همه جانبه، قطعنامه را پذيرفت و با حضور نيروهاي فعّال سازمان ملل در تاريخ 29/5/67 توپخانه جنگ از آتش باز ايستاد. اين مقطع از جنگ نشان داد که ابتکار عمل در دست رزمندگان ايراني قرار داشته و علي رغم کمبود امکانات، همچنان بر سر ارزش هاي خويش استوار باقي مانده اند و اين همان چيزي بود که دشمن از آن واهمه داشت.


نتيجه گيري:

تجاوز عراق به ايران که در سپتامبر 1980، آغاز شد و به مدت 8 سال ادامه يافت، طولاني ترين و بي سابقه ترين جنگ متعارف قرن حاضر به شمار مي رود، چرا که جنگ جهاني اول و دوم مدتي کمتر از هشت سال ادامه يافتند و جنگ هاي ديگر، مانند جنگ ويتنام شمالي و جنوبي نيز به عنوان يک جنگ متعارف همانند جنگ ايران و عراق شناخته نشده است. تاريخ از هشت سال جنگ براي ايران، شرف و آزادگي و مقاومت و ايمان به خدا را در صفحات خود ثبت کرد، اما از متجاوز و متحدان او که طي هشت سال او را ياري و تشويق کردند، جز به زشتي ياد نخواهد کرد.


پي نوشتها:
1- صحيفه نور مجموعه رهنمود هاي امام خميني قدس سره بهمن ماه 1362 جلد 13 ص 94.

2- تاريخ دقيق اين عمليات 2/6/1361 مي باشد.

3- عمليات خيبر 3/12/1362.

4- صحيفه ي نور، مجموعه رهنمودهاي امام خميني قدس سره، انتشارات سازمان مدارک انقلاب اسلامي، چاپ اول، جلد بيستم، 1369، ص 165.